Alevilikte Yedi Ulular veya Yedi Ulu Ozanlar olarak bilinen kişiler, Alevi-Bektaşi inancında büyük saygı duyulan ve öğretileriyle Aleviliğin şekillenmesinde önemli rol oynamış yedi büyük ozandır. Bu ozanların deyişleri, nefesleri ve şiirleri Alevi cemlerinde okunur ve inancın temel felsefesini yansıtır.
Alevilerin Yedi Uluları şunlardır:
-
Seyyid Nesîmî (1369 - 1417?):
- Bağdat'ın Nesim kasabasında doğmuş ve Diyarbakır bölgesine yerleşmiş bir Türkmen ozanıdır.
- Hurufilik inancını benimsemiş ve Vahdet-i Vücut (varlığın birliği) felsefesini savunmuştur.
- İnancından dolayı Halep'te derisi yüzülerek öldürülmüştür.
- Türkçe ve Farsça divanları bulunmaktadır.
- Alevi cemlerinde "Nesimi Darı" olarak anılan özel bir saygı ve anma şekli vardır.
-
Şah İsmail Hatâî (1487 - 1524):
- İran'ın Erdebil şehrinde doğmuş bir Türk hükümdarı ve şairdir. Safevi Devleti'nin kurucusudur.
- Alevi-Bektaşi inancında önemli bir figürdür ve şiirlerinde Ehlibeyt sevgisi ön plandadır.
- Türkçe şiirleri ve nefesleri Alevi cemlerinde sıklıkla okunur.
- "Faziletname" adlı 7300 beyitlik Hz. Ali'nin yaşamını konu alan bir eseri bulunmaktadır.
-
Fuzûlî (1494 - 1556):
- Asıl adı Mehmet olan Fuzûlî, Irak'ın Kerkük şehrinde doğmuş bir Türkmen şairidir.
- Klasik Türk edebiyatının en büyük şairlerinden biri olarak kabul edilir.
- Alevi-Bektaşi çevrelerinde de saygı duyulan bir ozandır ve şiirlerinde tasavvufi temalar işlenir.
- Aşk, ıstırap ve din konularını derinlemesine ele alan eserler vermiştir.
-
Yemînî (15. yüzyılın sonu - 16. yüzyılın başı):
- Tuna Nehri bölgesinde yaşamış bir Türkmen ozanıdır.
- Hayatı hakkında kesin bilgiler bulunmamakla birlikte, Alevi-Bektaşi geleneğinde önemli bir yer tutar.
- "Faziletname" adlı 7300 beyitlik Türkçe bir eseri olduğu bilinmektedir. Bu eser Hz. Ali ve Ehlibeyt sevgisini işler.
-
Virânî (16. yüzyıl):
- Doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemektedir. Eğriboz adasında doğduğu tahmin edilmektedir.
- Balkanlarda Demir Baba'dan babalık icazeti almış bir Bektaşi ozanıdır.
- Şiirleri ve nefesleri Alevi cemlerinde ve dost meclislerinde sıklıkla okunur.
-
Pîr Sultan Abdal (16. yüzyıl):
- Sivas'ın Yıldızeli ilçesine bağlı Banaz köyünden bir Türkmen ozanıdır. Asıl adı Haydar'dır.
- Alevi-Bektaşi inancının önemli temsilcilerindendir ve şiirlerinde toplumsal eleştiri ve haksızlıklara karşı duruş ön plandadır.
- Osmanlı yönetimine karşı duruşu nedeniyle idam edildiği rivayet edilir.
- Deyişleri ve nefesleri Aleviler için büyük önem taşır.
-
Kul Himmet (16. yüzyılın ikinci yarısı):
- Yaşamı hakkında kesin bilgiler sınırlıdır.
- Alevi-Bektaşi inancında önemli bir ozan olarak kabul edilir.
- Şiirlerinde insan sevgisi, Hacı Bektaş Veli'ye bağlılık ve tasavvufi düşünceler işlenir.
- Deyişleri cemlerde ve Alevi toplantılarında okunmaya devam etmektedir.
Bu yedi ulu ozan, Alevi inancının ve felsefesinin temel taşlarını oluşturmuşlardır. Şiirleri ve deyişleri yüzyıllardır Aleviler arasında sözlü ve yazılı olarak aktarılmış, cem törenlerinin vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Onların öğretileri, Alevi kimliğinin ve kültürünün korunmasında ve yaşatılmasında hayati bir rol oynamıştır.
Devamını oku ►